O samochód musimy stale dbać, a więc badać stan techniczny i naprawiać tak, aby działał dobrze i bezpiecznie. Jednym z kluczowych elementów pracy samochodu, a konkretnie jego serca, czyli silnika, jest pasek rozrządu. Czym jest, jak o niego dbać, co ile wymieniać?
Rola rozrządu w samochodzie
Rozrząd zbudowany jest z systemu zaworów i elementów, które sterują ich ruchem w silniku samochodu. Główna rola rozrządu to sterowanie dopływem powietrza do silnika, zapewnianie dopływu mieszanki paliwowo-powietrznej do silnika i usuwanie gazów spalinowych z cylindra. Niewłaściwe działanie układu rozrządu może całkowicie uniemożliwić jazdę lub sprawić, że stanie się ona niebezpieczna.
Od wielu lat produkowane są głównie silniki górnozaworowe, czyli takie, w których rozrząd znajduje się w górnej części silnika, a z jakich części jest zbudowany?
Rozrząd posiada zwykle jeden lub dwa paski rozrządu zintegrowane z kołem zębatym, które je napędza. Posiada dwa zawory: dolotowe i wylotowe, które regulują dopływ powietrza, mieszkanki paliwowo-powietrznej, oraz usuwają spaliny. Kolejnym elementem jest napęd rozrządu, który od wielu lat nie jest już napędzany kołem zębatym, a paskiem lub łańcuchem. Paskowi lub łańcuchowi towarzyszą elementy pomocnicze, takie jak: napinacz paska, ślizgi czy koło prowadzące. Ważnym elementem poprawnego działania rozrządu jest układ faz zmiennych, który reguluje natężenie pracy silnika w zależności od jego obciążenia. Finalnie mamy dwa połączone z komputerem elementy, które sterują działaniem jednostki napędowej, a więc: czujnik położenia walu korbowego oraz czujnik położenia wałka rozrządu.
Patrząc na powyższy opis budowy, łatwo zauważyć, że układ rozrządu jest bardzo skomplikowany i może ulec zniszczeniu mechanicznemu, a także systemowemu (np. problemy z czujnikami), co zdarza się o wiele rzadziej.
Jak wygląda proces działania układu rozrządu?
Gdy przekręcamy kluczyki w stacyjce lub inicjujemy zapłon w inny sposób, to rozrusznik uruchamia silnik, dzięki czemu wałek korbowy zaczyna się obracać, a towarzyszy temu standardowy dźwięk działającego silnika. Następnie, pasek lub łańcuch rozrządu przekazuje uzyskany z koła zębatego napędowego na wale korbowym napęd, na koło zębate, tak zwane koło zębate zdawcze, na wałku rozrządu. Taki wałek obraca się dwa razy wolniej niż ten na kole napędowym oraz posiada na swojej powierzchni wyprofilowane krzywki, których obrót powoduje otwieranie i zamykanie się zaworów dolotowych i wylotowych, a więc rozpoczyna się praca układu rozrządu. Gdy do zaworów dolotowych dostanie się powietrze, to jest ono zasysane przez silnik, który zaczyna pracować, podczas pracy wydziela spaliny, a te wydostają się, gdy zamkną się zawory dolotowe, a otworzą wylotowe, co usunie nadmiar spalin z silnika.
Co ile wymiana rozrządu?
Bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ wszystko zależy od naszego stylu jazdy i marki samochodu. Najpewniejszą odpowiedź uzyskamy od producenta samochodu, który zwykle podaje optymalny czas do przeprowadzenia przeglądu układu rozrządu, czy jego całkowitej wymiany. Tak naprawdę każdy samochód powinien przechodzić regularne przeglądy co wyznaczoną ilość przejechanych kilometrów.
Jeśli chodzi o odgórne wartości, jakie najczęściej widuje się u producentów, to są to ogólne wartości, takie jak sugestia wymiany układu rozrządu co 10 lat lub 200 tysięcy przejechanych kilometrów. Podane wartości należy traktować jedynie poglądowo i raczej jako ostateczny termin koniecznego przeglądu i prawdopodobnej naprawy. Bardzo dużą rolę odgrywa tu również wiek samochodu, ponieważ producent podaje wartości do samochodów pochodzących z salonu. Wielu mechaników uważa, że im starszy samochód, tym układ rozrządu psuje się po prostu częściej. Oznacza to, że w przypadku starszego samego możemy przyjąć konieczność wymiany układu nawet co 50 czy 100 tysięcy kilometrów, lub 3-4 lata.
Wymiana rozrządu co ile?
Tak naprawdę najlepszą odpowiedź znajdziemy u mechanika, który naprawiał nasz samochód już kilka razy, lub ma doświadczenie z podobnym, lub tym samym modelem samochodu. Jeśli posiadamy samochód od niedawna, to warto spróbować wyszukać informacje na popularnych forach motoryzacyjnych. Na takim forum możemy podać pełną specyfikę samochód oraz opisać sposób jego użytkowania, a z pewnością uzyskamy przybliżone wartości od osób, które mają te wymiany za sobą.
Jak dbać o rozrząd w aucie?
Ceny naprawy układu rozrządu wahają się od 300 do 900 złotych, jednak jeśli uległ on całkowitemu zniszczeniu, to jego wymiana może kosztować nawet kilka tysięcy złotych. Taka naprawa jest kluczowa dla działania samochodu i nie można jej odkładać w czasie, więc zanim do tego dojdzie to lepiej zapobiegać niż leczyć. Jak dbać o układ rozrządu?
1. Najważniejszy czynnik to regularne przeglądy i wymiana pasku rozrządu co kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Nie musi to być 10-20 tysięcy kilometrów, ale przy 30 tysiącach po ostatnim przeglądzie, warto sprawdzić, czy wszystko jest w porządku.
2. Warto co kilka przeglądów zlecać również wymianę części pomocniczych do paska rozrządu, ponieważ to mit, że wystarczy wymieniać tylko pasek. Do prawidłowej pracy potrzebna jest również rolka czy napinacz do paska, więc warto raz na kiedyś zlecić wymianę również tych elementów.
3. Poza wizytami u mechanika czy samodzielnym dbaniem o układ rozrządu najważniejsza jest specyfika naszej jazdy. Na psucie tego układu największy wpływ ma dynamiczne ruszanie, a więc np. ruszenie na światłach z piskiem opon czy „paleniem gumy.” Ogólnie rzecz biorąc, rozrząd zużywa się o wiele szybciej w mieście, jednak jeśli do tego jeździmy bardzo dynamiczne, to możemy skrócić jego żywotność nawet o 30% i na własne życzenie narazić się na dodatkowe koszty.
Podsumowując
Rozrząd to kluczowy element pracy silnika, a więc i całego samochodu, bo bez niego jazda jest po prostu niemożliwa. Szczególnie podatny na zużycie jest pasek rozrządu, który, szczególnie w mieście, powinniśmy wymieniać co kilkadziesiąt kilometrów. Warto wykonywać okresowe przeglądy co stałą liczbę przejechanych kilometrów i nie jeździć przesadnie dynamiczne.
